สีมา แปลว่า เขต หรือ แดน
สีมานั้น มีอยู่ ๒ ประเภท คือ
- พัทธสีมา คือ เขตที่สงฆ์กำหนดเอาเอง แปลว่า แดนที่ผูก
- อพัทธสีมา คือ เขตที่เขากำหนดไว้ตามปกติของบ้านเมือง แปลว่า แดนไม่ได้ผูก
นิมิต หรือ วัตถุที่ใช้เป็นเครื่องหมายเขตแห่งสีมา มี ๘ ชนิด คือ
- ภูเขา หรือ ปพฺพโต
- ศิลา หรือ ปาสาโณ
- ป่าไม้ หรือ วนํ
- ต้นไม้ หรือ รุกฺโข
- จอมปลวก หรือ วมฺมิโก
- หนทาง หรือ มคฺโค
- แม่น้ำ หรือ นที
- น้ำ หรือ อุทกํ
พัทธสีมา ๓ ชนิด(แต่ตามคัมภีร์มหาวรรคมี ๔ ชนิด) คือ
- ขัณฑสีมา คือ สีมาผูกเฉพาะโรงอุโบสถ
- มหาสีมา คือ สีมาผูกรอบวัด
- สีมาสองชั้น คือ สีมาที่มีขัณฑสีมาอยู่ภายในมหาสีมา
- นทีปารสีมา คือ สีมาที่สมมติคร่อมฝั่งน้ำ
อพัทธสีมา ๓ ชนิด (หากนับสีมาสังกระเข้าด้วยมี ๔ ชนิด) คือ
- คามสีมา แดนบ้านที่ฝ่ายอาณาจักรจัดไว้
- สัตตัพภันตรสีมา เขตที่สงฆ์กำหนดขึ้นในป่าชั่ว ๗ อัพภันดร
- อุทกุกเขปสีมา เขตแห่งสามัคคีชั่ววักน้ำสาด
- สีมาสังกระ สีมาที่คาบเกี่ยวปะปนกัน
สีมาสังกระ คือ การสมมติสีมาคาบเกี่ยวกัน เช่น การสมมติสีมาใหม่คาบเกี่ยวกับสีมาเดิม
แต่สงฆ์ไม่รู้ว่าเป็นสีมาเดิม ทั้งไม่ได้ทำการสวดถอนก่อน สีมาใหม่ที่สมมติขึ้นนั้นย่อมวิบัติใช้ไม่ได้
แสดงความคิดเห็น
ป้ายคำ : ความรู้เกี่ยวกับพระสงฆ์